Table of Contents
Videoyu izleyin: Format matters! How to be a digital detective, University of Reading Library tarafndan
Ktphane aratrmalarnda en ok yaplan hata: evrimii bulduunuz her eyi web sitesi sanmak. Oysa ayn PDF, bir kitap blm de olabilir, hakemli bir dergi makalesi de. Bu rehber, videonun sade ama keskin yntemleriyle, gerek biimi bulan ve doru atf veren bir dijital dedektif olmanz salar.
Ne reneceksiniz
- Arama sonularndan ve URLlerden biim ipularn ekip karma.
- PDFlerde kapak sayfas, ikinci balk ve cilt/sayfa numaralaryla kitap/rapor/makale/blm ayrm yapma.
- Saylar ve zetler (abstract) gibi yapsal izleri kullanarak dergi makalesini tanma ve DOI gerektiinde nasl hareket edeceini bilme.
- Ktphane aralar (Blackboard listesileri, Summon ve Enterprise katalog) ile biimi ve atf elerini hzla netletirme.
- Kararsz kaldnzda bavuracanz kiiler ve kontroller.
Onlinedan Fazlas: Biim Neden nemli? Biimi bilmek, kaynan gvenilirliini doru tartmanz iin ilk adm. Bir raporun kapsam ve szgeci ile hakemli bir makaleninki bir deildir; ayn ekilde kitap blmyle haber yazsnn kullanm ve atf da farkldr. Doru atf iin hangi elerin gerektiini (rnein ISBN, cilt/say, sayfa aral, yaynevi, DOI) ancak biimi tanmladnzda toplayabilirsiniz.
Bu yzden eriim ile biimi asla eitlemeyin. evrimii eriim yalnzca teslim yolunu syler; eserin ne olduunu deil. Bir PDF dosyas; kitap, rapor, dergi makalesi ya da kitap blm olabilir. Biimi zmek, almanzn gvenilirliini ykseltir ve atf hatalarn nler.
pucu
- Kaynan biimi hakknda emin deilseniz, atf erteleyin ve nce kantlar toplayn: balk dzeni, ikinci balk, numaralandrma, yaynevi/adres ve ISBN/DOI gibi.
Dikkat - Ayn PDF iinde farkl yerlerde (stbilgi/altbilgi) grnen ikinci balk, eserin daha byk bir yayn btnnn paras olduunu gsterebilir. Bu ayrnty karmayn.
Hzl kontrol - u sorular sorun: Bu metin tek bana bir eser mi (kitap/rapor) yoksa bir btnn paras m (makale/blm)? Kantm ne?
Dijital Dedektif antas: lk pular Arama motoru sonular sandnzdan ok daha fazla ipucu sunar. URLde /chapter/ ya da /publications/ gibi paralar, eserin niteliine dair iaretlerdir. Sonu balnn altnda Cited by gryorsanz, bu genellikle akademik bir kaynaa iaret eder; ou durumda dergi makalesidir ama kitap ya da kitap blm de olabilir.
Arama yaparken kullandnz ifadeler de sonu; biim algsn etkiler. rnein teknik terimlere, belirli yayn adlarna ya da rn adlarna yakn aramalar farkl trden PDFler getirebilir; yine de eriim = biim deildir. Bu nedenle, URL ve snippetteki kelimeleri dikkatle zmleyin.
- pucu: Ayn konu iin birden fazla sonu tipini karlatrn. Bir sonu cited by ierirken dieri kurumsal bir /reports/ dizini sunuyorsa, muhtemelen farkl biimler sz konusudur.
PDFin Gizemi: Nereden Balamal? Bir gizem PDFinin ilk sayfas, kimliini ele verir. Kapak ya da belirgin bir balk sayfas var m? Yazar(lar)/editr(ler), yaynevi ve yaymland yer belirtilmi mi? lk sayfada yoksa hemen pes etmeyin; genellikle birka sayfa sonra telif ve yayn bilgileri kar.
- ISBN grdnz m? Bu, tartmasz biimde bir kitaptr. Kapak ile balk sayfas netse, kitap veya rapor olasl kuvvetlidir.
Kodlar zmek: Kitaplar, Raporlar ve Blmler Clue 1: Kapak Sayfas ve ISBN Kitap PDFleri ounlukla kapak grseli ve balk sayfasyla balar. Burada kitabn ad, yazar(lar)/editr(ler) ve yaynevi ad yer alr. Birka sayfa sonra, yayn yeri ve yl bilgileri ve kimi zaman ISBN grnr; ISBN, kesin kitap kantdr. rnekte yaynevi Wiley Blackwell, yayn yeri Chichester ve tarih 2015tir; atf iin bunlarn hepsi gereklidir.
Clue 2: Raporlar ile Kitaplar Ayrmak Raporlar genellikle kitaplardan daha ksadr ve balklarnda working paper, research report, discussion paper, technical report gibi ifadeler geebilir. Kapak+balk ou zaman bir aradadr; yazar, kurum/yaymlayan (r. Oxfam India), yayn tarihi ve bazen adres bilgisi verilir. Yayn yeri varsa kitap gibi atf verebilirsiniz; yoksa web adresini ve grntleme tarihini eklemeniz gerekir.
- pucu: Yayn yeri yoksa panie gerek yok; atfta URL ve eriim tarihiyle boluu doldurun.
Clue 3: kinci Balk ve Cilt/Sayfa Numaralar PDF sayfalarnn st/alt ksmlarnda ikinci bir balk fark ettiinizde, elinizdeki metnin daha byk bir yapnn paras olduunu anlarsnz: ya bir dergi makalesi ya da kitap blm. kinci baln hemen yannda cilt numaras ve sayfa aral grrseniz, bu byk olaslkla bir dergi makalesidir. Cilt/sayfa verisi yoksa, kitap blm olabilir.
Hzl kontrol - kinci balk + cilt 12: 270286 gibi bir dizilim grdnz m? Bu neredeyse kesin bir dergi makalesi gstergesidir.
Dergi Makaleleri ve Kitap Blmlerinde Yol Bulma Dergi Makaleleri: zet (Abstract) ve DOI Dergi makalelerinin al sayfasnda ou zaman zet bulunur. Ayrca dergi ad belirgindir. Doutan dijital baz dergilerde (r. PLOS One gibi) cilt/sayfa kullanlmayabilir; bu durumda research article gibi bir ibare ve DOI adresi ynlendiricidir. Atf verirken DOIyi dahil etmeniz beklenir.
- Dikkat: Her makale ayn dzeni izlemez; zetin yokluu tek bana makale deil anlamna gelmez.
Kitap Blmleri: Blm Numaralar ve Kitap Bilgilerini Bulmak Kitap blmlerinde bata Blm X ifadesi ve blm bal grlr. Altbilgide ya da sayfa balarnda kitabn ad ve yayn bilgileri geebilir; yoksa, yazar ve blm baln birlikte aratp kitabn tamamna ulaarak yaynevi, yayn yeri ve yl bilgilerini toplayabilirsiniz.
pucu
- Blm bilgileri eksikse, yazar + blm bal kombinasyonuyla arama yapn; ou zaman kitabn knyesine ular ve atf elerini tamamlayabilirsiniz.
pular Uyumazsa: Dier Biimler Bazen hibir ipucu tam oturmaz. Byle durumlarda srad biimleri dnn: gazete yazlar, el yazmalar, hukuki belgeler veya sadece bir web sayfas. Bu tiplerin her birinin atf gereksinimleri farkldr: gazete iin tarih/sayfa ya da URL, web sayfas iin eriim tarihi gibi.
Dikkat
- Belirsiz kantlar zorla kitap ya da makale kalbna sktrmayn; yanl atf, almanzn gvenilirliini zedeler.
Ktphane Aralar mdada Yetiir Biim avcl zor geliyorsa, ktphane aralar ileri kolaylatrr. Blackboarddaki ders okuma listelerinde her e biimiyle (makale, kitap, belge vb.) etiketlidir. Summon ile konu aramalarnda sonularn biimi net grnr ve ou zaman cite aracyla doru atf iin taslak retebilirsiniz. Enterprise katalogda kitaplar iin yaymlama bilgileri, yayn yeri ve yaynevi aka gsterilir.
- Hzl kontrol: Etiket var m? Cite arac sunuluyor mu? Enterpriseda yaynevi ve yayn yeri yazyor mu? Evet ise, doru yoldasnz.
Hl Emin Deil misiniz? Sorun Deil! Video, en zor durumda bile Akademik liki (Academic Liaison) ktphanecinize ulaabileceinizi hatrlatr. Bir e-postalk yardm, gnler srecek deneme-yanlmay nleyebilir.
Yorumlardan
- Bu videoya ilikin kamusal yorum verisi salanmad; buna ramen yukardaki admlar, benzer durumlarda tekrar tekrar dorulanm pratik kontroller sunar.
Sahada Uygulama: rnek Soru-Cevap Ak
- Soru: URLde /chapter/ yazyor ama PDFte cilt ve sayfa numaras grdm; hangisi?
- zm: kinci balk + cilt/sayfa, dergi makalesini daha gl iaret eder. URL her zaman gvenilir deildir; belge ii kantlara ncelik verin.
- Soru: Kapak sayfas yok ama sayfa altlarnda bir dergi ad geiyor; ne yapaym?
- zm: kinci balk ve dergi ad, makale olasln ykseltir. Cilt/sayfa yoksa born-digital olabilir; DOI kontrol edin.
- Soru: Rapor mu kitap m emin deilim; ISBN yok.
- zm: Rapor terminolojisine (working paper vb.) bakn; yayn yeri yoksa URL ve eriim tarihini atfa ekleyin.
Mikro Kontrol Listesi: Biim Tanma in 7 Adm 1) Arama sonucu ipular (URL paralar, cited by). 2) Kapak/balk sayfas var m? 3) Yaynevi, yayn yeri, tarih ve zellikle ISBN (kitap kant). 4) kinci balk: daha byk bir btnn paras m? 5) Cilt ve sayfa aral: dergi makalesi mi? 6) zet/abstract ve dergi ad; research article ibaresi ve DOI. 7) Rapor dil gstergeleri (working paper vb.) ve eriim tarihi ihtiyac.
Uygulamal Notlar ve Sk Hata Kalplar
- PDF = makale nkabul: Yanl. PDF, biimi gizler ama belirlemez.
- Snippete ar gven: URL ve ksa aklama yardmcdr ama nihai kant deildir; belge iini kontrol edin.
- DOIyi atlamak: Dijital dergilerde (cilt/sayfa yoksa) DOI, atfn bel kemiidir.
- ISBN kararszl: ISBN grrseniz dosya kitaptr; ek dorulama nadiren gerekir.
pucu
- Kendi alma aknz sabitleyin: nce d ipular (URL/cited by), sonra i kantlar (kapak/ISBN/ikinci balk/cilt-sayfa/abstract/DOI), en sonda ktphane aralaryla dorulama.
Pratikte Arama fadeleri ve Yanltc Sinyaller Bazen arama terimleriniz sizi ok zel rn sayfalarna, tantm PDFlerine veya kelime olarak arattnz ifadeleri ieren baka belgelere ynlendirebilir. Bu tr belgeler de PDF biiminde olabilir ama akademik bir makale deildir. kinci balk, cilt/sayfa ya da DOI gibi isel kantlar grmeden makale demeyin. rnein, farkl cihaz ya da aksesuar adlar ieren bir PDF, akademik balamda bir yayn deil, kataloa ait belge olabilir; byle durumlarda atf stratejiniz de deiir. Bu yzden arama szckleriniz ne olursa olsun, ierik ii kantlar aramay srdrn. mknatsl nak kasna
Saha Notu: URLlerde Anahtar Kelimeler ve Yanl Yorum Riski URLnin sonunda chapter, publications gibi kelimeler iyi bir balang ipucudur; ancak bunlar balama gre yanltc da olabilir. rnein, teknik bir terim tayan PDF balants, akademik bir dergiden deil, bir rn klavuzundan gelebilir. Bu nedenle URLyi sadece n kontrol arac olarak kullann; asl tanlama ierik zerinde yaplmaldr. mighty hoop
Gereki Senaryolar ve Yaklam
- Senaryo 1: Google sonucunda cited by 143 yazyor ve PDFte dergi ad + cilt/sayfa var. zm: Dergi makalesidir; tm eleri (yazar, makale bal, dergi ad, cilt/sayfa, yl) toplayp DOIyi de kontrol edin.
- Senaryo 2: PDFin ilk sayfas kapak grseli; birka sayfa sonra yaynevi, ehir ve yl var, ayrca ISBN grnr. zm: Kesinlikle kitap; atfta ISBNi de not edin.
- Senaryo 3: PDF bal Discussion Paper ve kurumsal yaymlayan var, yayn yeri yok. zm: Rapordur; URL ve eriim tarihi atfa eklenir.
- Senaryo 4: kinci balk var ama cilt/sayfa yok. zm: Byk olaslkla kitap blm; blmn bal olduu kitabn knyesini yazar + blm bal ile arayp tamamlayn.
Belge i Yapsal pular Nasl Okunur?
- Balk/sous-titre dzeni: Ana balk + st/alt ksmda ikinci balk (dergi/kitap ad) = para metin.
- Numaralar: Cilt/Say ve sayfa aral = dergi makalesi; blm numaras = kitap blm.
- zet/Abstract: Makalelerde daha sk, blmlerde bazen.
- Tanma etiketleri: Research article gibi ibareler, doutan dijital dergilerde ynlendiricidir.
- Kimlikleyiciler: ISBN = kitap; DOI = makale (zellikle sayfasz/ciltsiz dzenlerde).
Snr Durumlar
- Karma PDFler: Bir editoryel nsz + makale dizisi ieren dosyalar, biim karmaas yaratabilir. Her paray kendi biimiyle ele aln.
- Kurumsal derlemeler: Proceedings ya da i rapor derlemeleri, tekil rapor/makale gibi grnse de kapak ve iindekiler sayfalaryla niyeti aa karr.
Ktphane Aralaryla Hzl Dorulama
- Blackboard okuma listeleri: Her e aka article, book, document olarak etiketlenir. Bu sayede biim, ilk bakta netleir.
- Summon keif servisi: Konu aramalarnda kaynak trlerini belirginletirir; cite arac doru atf tasla karmanza yardm eder.
- Enterprise katalog: Kitaplarda yaynevi, yayn yeri ve dier knyeyi ayrntl gsterir; atfn tm bileenlerini tek ekranda grrsnz.
pucu
- Aralar srayla kullann: nce biimi teyit edin, sonra cite ktsn kendi stilinize gre kontrol ederek kesinletirin.
Sk Sorulan Mini Sorular
- Neden biimi bilmeliyim? Gvenilirlik deerlendirmesi ve doru atf iin.
- ISBN nedir? Uluslararas Standart Kitap Numaras; varsa kesin kitap.
- Makale mi blm m? kinci balk + cilt/sayfa = makale; blm numaras ve kitap ad = blm.
- Kapak yoksa? kinci bala bakn; sonra Summon/Enterprise ile dorulayn; emin deilseniz ktphaneciden destek aln.
Kapan Biim tanma bir kere oturunca, her yeni PDFte ayn hzl kontrol dizisini uygularsnz. Bylece hem gvenilirlik tartmnz keskinleir hem de atflarnz hatasz hale gelir. Unutmayn: Biim kantlar belgenin iinde sakldr; iiniz o kantlar ortaya karmak.
Not: Arama rneklerinde karlaabileceiniz baz ifadeler akademik yayn deil, rn/ara belgeleri olabilir; bu durumda atf deil, belge nitelii sz konusudur. Bu tr rnekleri karnza kabilecek PDF ama akademik deil senaryosuna model olsun diye dnn. snap hoop monster
Ek Pratik Uyar Terminolojiye aina olmayan kullanclar, teknik veya rn adlarn grdnde bunu akademik terim sanabilir. Her zaman ikinci balk, cilt/sayfa ve DOI gibi akademik kimlikleyicileri arayn; yoksa belge olabilir. mknatsl ereveler for nak makinesi
Son Bir Hatrlatma Kendi dorulama dizinizi kaydedin; bir PDFi snflandrmak 12 dakikadan fazla srmemelidir. Belirsiz kaldnz her durumda ktphane aralarna dnn ve gerektiinde Akademik liki ktphanecisine yazn. diki ve nak makinesi
Arama rneklerinde Yanl Pozitifler Aradnz konu balyla birlikte markalar/rnler ieren anahtar kelimeler kullanrsanz, ou zaman katalog ya da tantm PDFleri bulabilirsiniz. Bunlar akademik makale deildir; biim atamasnda belge ii kant art koun. mighty hoops
Geniletilmi pucu zellikle konu d ama PDF formatndaki ieriklerle (katalog, hzl balang klavuzu vb.) karlatnzda, biim belirleme refleksinizi test edin: ISBN/DOI var m, ikinci balk ve cilt/sayfa var m, rapor dil kalplar var m? Yoksa web sayfas ya da kurumsal belge olabilir. magnetic ereveler
Ksa Vaka almas
- Durum: PDF st bilgisinde bir dergi ad yok, ancak sayfa banda Chapter 4 yazyor. zm: Kitap blm; kitabn knyesini bulun.
- Durum: Dergi ad var, Research article ibaresi grnyor ama sayfa aral yok. zm: Doutan dijital makale; DOIyi atfa ekleyin.
- Durum: Technical report yazyor ve kurum ad grnyor, ehir belirtilmemi. zm: Rapora URL ve eriim tarihi ekleyin.
Son Kontrol
- Kant listesi tamam: Balk yaps, ikinci balk, numaralandrma, ISBN/DOI, yaynevi/yayn yeri, rapor kelimeleri.
- Ktphane onay: Blackboard/Summon/Enterprise ile biim etiketi ve knye doruland.
- Atf: Stil gereksinimlerine gre alanlar yerletirildi ve kontrol edildi. mighty hoop embroidery